Vanaf onze jeugd is het ons ingeprent door onze moeders die hard hebben gevochten voor gelijke rechten en erbij waren toen de eerste crèches werden opgericht: vrouwen kunnen carrière maken, zichzelf ontplooien, financieel onafhankelijk zijn. Wat een winst!
En dus deed onze generatie dat massaal: studeren, werken en ach, kinderen, tja dat kwam wel een keer en als ze kwamen (vaak pas op latere leeftijd), dan was er gelukkig het systeem van de kinderopvang waardoor we minimaal uit de running hoefden te zijn. Vier weken voor de bevalling stoppen met werken en twaalf weken erna weer aan de slag.
Goed voor onze moeders, maar was deze verandering wel zo goed voor ons en is het ook goed voor onze kinderen? Is het promoten van zelfontplooiing en autonomie zo wenselijk voor de volgende generaties? En is het niet ontzettend ondankbaar om tegen onze moeders te zeggen: bedankt hoor, dat jullie jezelf en ons van dat aanrecht hebben weggehaald, maar misschien had ik het nodig dat mijn moeder meer thuis was geweest in de eerste jaren van mijn leven?
Het is een lastige puzzel om te ontrafelen, als je de zaken bekijkt vanuit jezelf, vanuit jouw perspectief. Je wilt namelijk een interessante baan, je wilt jezelf ontwikkelen, je wilt tijd voor jezelf, je wilt tijd voor je vrienden, je wilt tijd met je partner en je wilt een kind. En je wilt het allemaal nu. Hoe ga je dat combineren en wat geef je op? Of geef je niets op en doe je het allemaal half? Of doe je het allemaal nog steeds ten volle en steven je op een burn-out af? Hoe maak je keuzes?
“Komt er weer zo’n psycholoog die zegt dat je thuis moet zijn bij je kind.”
De oplossing van de puzzel is veel eenvoudiger als je de zaak bekijkt vanuit je kind, vanuit zijn perspectief. Sleutelwoorden in de eerste jaren van zijn leven zijn namelijk: veiligheid, geborgenheid, betrouwbaarheid, aanwezigheid. Hij wil ervaren dat er iemand is die voor hem zorgt, dat er iemand is die hem ziet, hoort, begrijpt. Een constante factor in zijn leven, waar hij blind op kan vertrouwen. In de theorie wordt deze figuur de primaire hechtingspersoon genoemd. In de praktijk heet deze persoon meestal mama of papa. En dat kun je oneerlijk of onhandig vinden, maar it comes with the job. En zoals met elke baan die je serieus neemt, maak je vervolgens keuzes die je werk ten goede komen, waardoor je er meer voldoening uithaalt en je werk leuker en lichter wordt. Wat je in elk geval meestal niet doet, is ontkennen dat die nieuwe baan veel van je vraagt en gewoon fullspeed doorgaan met wat je deed.
Zo zou het ook moeten zijn met het ouderschap. Het krijgen van een kind is nogal een verandering in je leven, maar vooral het besef dat je als ouder het verschil kunt maken voor je kind (door aanwezig, sensitief en responsief te zijn) wordt niet door iedereen erkend. Het feit dat het geaccepteerd is in onze maatschappij en dat werkgevers erop rekenen dat een ouder na drie maanden weer aan het werk gaat en haar kind meerdere dagen naar de opvang brengt, wil niet zeggen dat dat in het belang van het kind is.
Lekker uitgerust
Een mooi voorbeeld daarvan is de Night Nanny: een perfecte oplossing voor ouders, die wordt gepromoot met deze tekst:
“Jij geniet van jouw nachtrust terwijl de nanny je baby verzorgt. De nanny is ’s nachts verantwoordelijk voor alle taken die te maken hebben met jouw kind(eren); wiegen, troosten, voeden en verschonen. Dit betekent dat je ’s ochtends fris en uitgerust aan de dag kunt beginnen.”
Geweldig voor de ouder natuurlijk, dat je fris en uitgerust aan de dag kunt beginnen. Maar zijn daar geen andere manieren voor te bedenken (je leven anders inrichten bijvoorbeeld) en wat heeft een baby eraan, een vreemde die hem troost en voedt? Hoeveel onrust veroorzaakt het bij hem, hoeveel stress als hij in paniek is, huilt, en zijn moeder of vader niet komt, maar een onbekende. En hoe verhoudt zijn behoefte aan veiligheid, betrouwbaarheid en aanwezigheid zich tot jouw behoefte om een nacht uit te gaan, een weekendje weg te zijn of een werktrip te maken? Wederom geldt: het is niet omdat een nightnanny bestaat dat het ook in het belang van je kind is om die in te zetten.
Mediteren op Ibiza
Keuzes maken wordt makkelijker als je het aandurft om de keuze waar je voor staat (nieuwe baan, verhuizen, weekend met vriendinnen weg, een week meditatiecursus op Ibiza, scheiden) vanuit je kind te bekijken en zijn behoeftes (die per leeftijd en per kind verschillen) naast die van jou legt. Welke keuze maak je dan? En kun je dat wat je nu wilt doen, niet over een paar jaar doen? Waarom moet het nú?
Mooi voorbeeld vind ik de keuzes van Oprah en Floortje Dessing, om maar even twee vrouwen te noemen. Beiden vertelden in interviews dat ze hun werk zo belangrijk en zo leuk vinden en zich realiseerden dat dat niet samen kon gaan met een kind, dat een kind daar de dupe van zou worden, omdat ze hun huidige (werk)leven niet zouden willen aanpassen. Dan geen kinderen dus, was hun besluit. Daar spreekt zelfkennis uit, want hoe graag ze het misschien ook wilden, ze realiseerden zich dat ze waarschijnlijk niet zouden kunnen bieden wat een kind nodig had: aandacht en aanwezigheid.
Ironisch genoeg zijn er meer dan fulltime werkende hechtingstherapeuten en goeroes met zelf ook een gezin, die de wereld over reizen om in lezingen te verkondigen hoe belangrijk het is voor de hechting dat je zoveel mogelijk bij je kind bent: levens die moeilijk te rijmen zijn met de door hen verkondigde theorie. Maar dat terzijde…
Het is een kwestie van geduld
Als je kinderen krijgt wil dat niet zeggen dat je nooit meer iets voor jezelf kunt doen of je niet in je droombaan kunt gaan storten. Kinderen worden ouder en als het hechtingsfundament goed gelegd is in die eerste jaren, dan komt er vanzelf weer meer ruimte voor jou en jouw behoeften. En je vriendinnen willen dan vast ook nog wel een weekend weg, op Ibiza zal nog steeds gemediteerd worden en die droombaan, dat kan zomaar een andere geworden zijn in de tussentijd.
