Elk stel heeft weleens een woordenwisseling, een conflict, een ruzietje; dit hoeft niet direct schadelijk te zijn, als het bij een incident blijft. Of als het een constructieve ruzie is, waarin beide partners voor zichzelf opkomen en vervolgens zoeken naar een oplossing. Maar let’s be honest: hoe vaak zijn ruzies in een relatie constructief?
Conflicten in een relatie zijn meestal destructief van aard. Dit wil zeggen dat de belangen botsen en dat beide partners er meer op uit zijn om elkaar te kwetsen of zichzelf te verdedigen, dan dat er gezocht wordt naar een oplossing die meehelpt om de relatie in stand te houden. Het kan er in een ruzie hard aan toe gaan, verbaal en/of fysiek. Een destructief conflict leidt tot pijn, verdriet en verwijdering van elkaar. De situatie van pijn, verdriet en afstand is een goede voedingsbodem voor nieuwe conflicten, die nog meer pijn, verdriet en afstand veroorzaken. En zo ontstaat er een patroon van wederzijds respectloos en kwetsend gedrag. Dit patroon vormt een risicofactor voor de verbinding tussen jou en je kind.
Incident of patroon?
Zwijgen is geen goud
Denk bij conflicten niet alleen aan knallende ruzies waar de borden pasta tegen de muur vliegen. Stilzwijgen, langs elkaar heen leven, je eigen gang gaan, geen affectie tonen, niet liefdevol met elkaar omgaan, slecht communiceren, alleen het hoognodige zeggen, zonder plezier en zonder humor met elkaar omgaan: ook dit is oorlog, zij het een koude oorlog. Met vermijden kun je ook veel kapot maken, zonder dat er een onvertogen woord gezegd wordt.
Conflicten heb je in alle vormen en maten
Wat doen relatieproblemen met je kind?
Degenen die het grootste slachtoffer zijn van relatieproblemen, zijn de kinderen die in dit denkbeeldige huis rondlopen of – kruipen. Aan de ene kant omdat ze machteloos zijn en niets kunnen doen om de situatie thuis te verbeteren en aan de andere kant omdat hun gedrag soms de aanleiding is voor een nieuw conflict.
Ongeacht de leeftijd, veroorzaakt dit stress en gevoelens van onveiligheid. Stress omdat het kind niet weet wanneer hij wel en niet bij zijn ouders kan aankloppen en stress ook omdat iets wat hij doet of zegt weer een ruzie kan veroorzaken. Tijdens een conflict voelt een kind zich onveilig, omdat hij niet weet wat de uitkomst is. Hij weet niet waar hij aan toe is: blijven zijn ouders bij elkaar? Gaat er eentje weg en wie dan? Gaat de een de ander slaan of verdrietig maken? Komt het door mij?
Ook schuldgevoelens kunnen een rol gaan spelen, omdat een kind kan denken dat hij de reden is dat zijn ouders altijd ruzie hebben. En zeker als hij aanvoelt (of dat dat zelfs benoemd wordt) dat zijn ouders voor hem bij elkaar blijven, kan dat een enorme druk en verantwoordelijkheidsgevoel veroorzaken.
“Wie let er op mij?” vraagt het kind zich af
Is er nog ruimte voor je kind?
Als je in een conflict met je partner zit, neemt dat alle ruimte in je hoofd in. Al je zintuigen staan op scherp, zijn hierop gefocust, op de volgende stap, de volgende aanleiding voor een ruzie. Je hebt zorgen, pijn en verdriet. Is er dan nog ruimte voor je kind, heb je dan nog aandacht voor hem, hoor je wat hij zegt, kun je zijn angst en verdriet voelen? Kun je nog sensitief en responsief zijn? Weet je überhaupt waar je kind zich in huis bevindt op het moment dat zo’n allesverslindende ruzie zich afspeelt? De afwezigheid van ouders (mentaal of fysiek) en de totale focus op elkaar kan een kind zich eenzaam laten voelen, en onveilig: wie let er op mij? vraagt hij zich – terecht – af.
In wat voor vorm de ruzies ook voorkomen, als er een patroon van conflicten is, wordt de rust en regelmaat verstoord. Conflicten thuis zijn daarom een bedreiging voor de veilige basis die kinderen in hun thuisomgeving verdienen.
Hoe bescherm je je kind hiertegen?
Het flauwste antwoord hierop is natuurlijk: zorg dat je een goede relatie hebt. Toch is het waar dat een stabiele relatie een grote beschermingsfactor vormt voor kinderen. Maar ook als je relatie tijdelijk in zwaar weer zit, zijn er manieren om je kind hierbuiten te houden en zijn veilige basis voorop te stellen.
- Zorg dat je als twee-eenheid optreedt richting jullie kind, ondanks het conflict dat jullie met elkaar hebben. Kinderen voelen het feilloos aan wanneer hun ouders niet op een lijn zitten en maken hier graag en gretig gebruik van om hun eigen wensen ingewilligd te krijgen. Uiteindelijk leidt dat tot een machtsstrijd: niet alleen tussen jullie en je kind, maar ook tussen jullie onderling, omdat jullie je niet door elkaar gesteund voelen.
- Wees er alert op dat je je schuldgevoel over de ruzies thuis niet ‘afkoopt’ door eerder gestelde grenzen op te heffen. Voorbeeld: omdat er ruzie is geweest laat je je kind een extra filmpje kijken, of laat naar bed gaan, of strijk je over je hart als hij brutaal is. Het is beter om dat niet te doen: grenzen zijn een vorm van veiligheid en als je die ook nog weghaalt veroorzaakt dat alleen maar meer onzekerheid bij je kind.
- Koop je schuldgevoel ook niet op andere manieren af, bijvoorbeeld met snoep of cadeaus. Er ontstaat dan bij je kind op den duur een onwenselijke connectie tussen ‘ruzie’ en ‘iets krijgen’.
- Maak geen ruzie waar je kind(eren) bij zijn. Als je voelt dat het die kant op gaat, eindig het gesprek dan en ga verder als de kinderen er niet meer bij zijn.
- Overtuig je partner van punt 4.
- Vraag je partner jou te herinneren aan punt 4.
Rust in de tent!
Zorg voor verandering
Maar het belangrijkste is om de thuissituatie te veranderen en de sleutel daartoe ben je zelf. Er is geen pasklaar antwoord te geven voor hoe je je ervoor zorgt dat de rust thuis terugkeert, maar je weet wel dat als je niets verandert, dat er problemen blijven. Problemen die de ontwikkeling van je kind beïnvloeden en mogelijk schaden. Maak dus keuzes – en zo nodig offers – die ervoor zorgen dat je meer aanwezig bent voor je kind, fysiek en mentaal. Zodat je sensitiever kunt zijn, je beter kunt afstemmen op de behoeften van je kind en er weer ècht voor hem kunt zijn.
VRAAG: is er een periode geweest waarin jij en je partner veel ruzie hadden (of er een ijzige stilte in het huis hing omdat jullie niet met elkaar spraken) en heb je het idee dat dit de band met je kind heeft veranderd? Is hij of zij zich anders gaan gedragen of vertoont het problematisch gedrag? In Alles Kids lees je over het herstel van de gevolgen.
